จังหวัดเลย

วิถีชีวิตแห่ง หมู่บ้านวัฒนธรรมไททรงดำ  อำเภอเชียงคาน

หมู่บ้านวัฒนธรรมไทดำบ้านนาป่าหนาดตั้งอยู่ บ้านนาป่าหนาดคุ้มใต้ ต.เขาแก้ว อ.เชียงคาน จ.เลย

หมู่บ้านวัฒนธรรมบ้านไทดำบ้านนาป่าหนาด ก่อตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2539 โดย อาจารย์เพชรตะบอง ผู้อำนวยการศูนย์การศึกษานอกโรงเรียน อำเภอเชียงคานร่วมกับชาวบ้าน บ้านนาป่าหนาดในการจัดสร้างขึ้นเพื่อให้เป็นแหล่งที่เผยแพร่ข้อมูลด้านวัฒนธรรม และวิถีชีวิตรวมทั้งประวัติ ความเป็นมาของชนชาวไทดำบ้านนาป่าหนาด

เนื่องจากมีผู้ที่สนใจศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับบ้านนาป่าหนาดเป็นจำนวนมาก อาทิ ประวัติความเป็นมาของหมู่บ้าน ประเพณีวัฒนธรรม วิถีชีวิตความเป็นอยู่ อาจมาเป็นการส่วนตัวหรือหมู่คณะแบบเป็นทางการก็มี บางทีพักอยู่ในหมู่บ้านเป็นเวลานาน มีทั้งชาวไทย และชาวต่างประเทศ ผู้เขียนจึงได้รวบรวมและได้จัดทำหนังสือข้อมูลของชาวไทดำ บ้านนาป่าหนาดขึ้น

โดยค้นคว้าจากหนังสือต่าง ๆ ที่มีอยู่ทั้งเอกสาร ตำรับตำรา คำบอกเล่า ของผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้าน และผู้รู้ที่เป็นผู้สืบเชื้อสายมาจากผู้ปกครองของไทดำในอดีตโดยตรงซึ่งทำให้ได้รับความรู้มากมายและมีรายละเอียดมาก จำเป็นต้องเขียนเฉพาะเรื่อง

บ้านนาป่าหนาด ตำบลเขาแก้ว อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย เป็นหมู่บ้านที่มีประชากร เป็นเชื้อสาย “ ไทดำ ” หมู่บ้านเดียวในจังหวัดเลย ที่ตั้งของหมู่บ้านตั้งอยู่บนที่สูง ซึ่งเรียกตาม ภาษาท้องถิ่นทั่วไปว่า “ โคก ” ชาวบ้านนาป่าหนาด และหมู่บ้านใกล้เคียงจะเรียกหมู่บ้านนี้ว่า “ บ้านโคก ” หรือบางทีก็เรียกว่า “ บ้านโคกโซ่งดำ ”

การตั้งบ้านเรือนของหมู่บ้านนาป่าหนาด จะตั้งเรียงรายยาวไปตามถนนภายในหมู่บ้าน โดยมีถนนสาย บ้านนาบอน – บ้านสงเปลือย เป็นเส้นทางผ่านกลาหมู่บ้านภายในหมู่บ้านจะมีซอยตัดเป็นแนวเดียวกันสิบซอย ปัจจุบัน บ้านนาป่าหนาดแบ่งการ ปกครองเป็นสองหมู่บ้าน คือ หมู่ที่ 4 (คุ้มใต้) และหมู่ที่ 12(คุ้มเหนือ) อาณาเขตบ้านนาป่าหนาดมีเขตติดต่อกับหมู่บ้านต่าง ๆ ดังต่อไปนี้

ทิศเหนือ จรดบ้านวังอาบช้าง
ทิศใต้ จรดบ้านหินตั้ง
ทิศตะวันออก จรดบ้านตาดซ้อ
ทิศตะวันตก จรดบ้านนาเบน

จากคำบอกเล่าของพ่อแม่ และผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้านนาป่าหนาดทราบว่า เมื่อประมาณ ปี พ.ศ.2460 ชาวบ้านได้พากันอพยพเข้ามาตั้งบ้านเรือน อยู่ที่นี่ ซึ่งเมื่อก่อนบริเวณนี้เป็นป่าไม้ ที่อุดมสมบูรณ์ตอนแรกเรียกว่า บ้านนาป่าติ้ว ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อใหม่ว่า “ บ้านนาป่าหนาด ” เพราะบริเวณนี้ มีต้นหนาดมากมาย

นอกจากนี้ยังมีป่าไผ่ ไม้ประดู่ ไม้เปือย ไม้แดง ไม้เต็งรัง มากมาย มีสัตว์ป่าชุกชุม มีแหล่งน้ำธรรมชาติ 2 แห่ง คือ ลำน้ำฮวยและลำน้ำ ห้วยป่าติ้ว หรือ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ห้วยน้อย หล่อเลี้ยงพืชพันทางการเกษตร มีสัตว์น้ำมากมายอันเป็นอาหารของชาวบ้านได้อย่างดี ชาวบ้านในแถบนี้ จะปลูกข้าวไร่กัน จึงไม่มีนาข้าว เมื่อชาวไทยดำ ได้เข้ามาอยู่บริเวณนี้ ก็พากันทำนาปลูกข้าวซึ่งเป็นอาชีพดั้งเดิมชาวบ้านในแถบนี้เห็นเข้า จึงได้ พากัน ทำนาปลูกข้าวเหมือนชาวบ้านนาป่าหนาดจนถึงปัจจุบัน

หมู่บ้านวัฒนธรรมบ้านไทดำบ้านนาป่าหนาด ตั้งอยู่ที่บ้านนาป่าหนาดคุ้มใต้ ตำบลเขาแก้ว อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย ตั้งอยู่บนที่ดิน ของอาจารย์จารุณี ซึ่งเสียค่าเช่าเป็นรายปีแต่ตั้งแต่ก่อตั้งมาท่านอาจารย์ยังไม่เก็บค่าเช่าเลยแม้แต่บาทเดียวก็สนับสนุนในการอนุรักษ์วัฒนธรรมไทดำ ของชุมชน

หมู่บ้านวัฒนธรรมมีการจัดตั้งเป็นกลุ่มชาวบ้านมีสมาชิกเป็นชาวไทดำ ซึ่งมีจำนวนสมาชิก 50 คนและมีการจัดตั้งกันเป็นกองทุนเก็บเงิน คนละ 100 บาทต่อปี เพื่อแก้ปัญหาความยากจนและสร้างความสามัคคีแก่ชาวไทดำที่เหลืออยู่

ในส่วนของการจัดแสดงนั้น ภายในที่ตั้งของหมู่บ้านวัฒนธรรมไทดำนั้นเป็นการจัดแสดงสถานการณ์การใช้ชีวิตประจำวันของชาวไทยดำ การทอผ้า การตีมีด การใช้ชีวิตของคนเฒ่าคนแก่ลักษณะการตั้งบ้านเรือนของชาวไทดำและยังมีการสนับสนุนให้คนแก่ของหมู่บ้านได้มีกิจกรรม และมีการประชุมกันภายในกลุ่มเป็นประจำกัน 2 เดือนต่อครั้งและประชุมใหญ่ปีละครั้ง

นการจัดตั้งได้อาศัยงบประมาณที่อาจารย์เพชรตะบองได้จัดหามาจากหลายที่และชาวบ้านช่วยเหลือกันจนก่อตั้งได้และมีทางองค์การ บริหารส่วนตำบลเขาแก้วสนับสนุนมาบ้างเป็นครั้งคราวและปัจจุบันทางองค์การบริหารส่วนตำบลเขาแก้วก็จัดสร้างแหล่งเรียนรู้วัฒนธรรมไทดำขึ้น ที่คุ้มเหนือเช่นกัน

หมู่บ้านวัฒนธรรมไทดำบ้านนาป่าหนาดเป็นหมู่บ้านที่มีลักษณะเป็นหมู่บ้านสาธิต ความเป็นไทดำทั้งหมดไม่ว่าจะเป็นกิจกรรม หรือการ ดำเนินชีวิตต่าง ๆ ของชาวไทดำ ให้ผู้ที่เข้าเยี่ยมชมได้เห็นภาพจริง

องค์ความรู้ที่เกิดจากการศึกษาวัฒนธรรมของชาวไทดำนั้น ทำให้เกิดความภูมิใจและสำนึกรักในความเป็นชาวไทดำ และอนุรักษ์ไว้ เพื่อให้ทุกคนได้รู้จักชาวไทดำได้ชัดเจน ขึ้นว่าเป็นมาอย่างไร

การเดินทาง ออกจากตัวจังหวัดเลยเดินทางไปตามเส้นทาง เลย – เชียงคาน ข้ามสะพานแม่น้ำเลย สักสองกิโลเมตร เป็นบ้านธาตุ เลี้ยวขวาที่สามแยกบ้านธาตุ และห่าง จากแยกประมาณ 400 เมตร ก็จะพบทางแยกซ้ายเพื่อไปบ้านนาป่าหนาด ระยะทางจาก สามแยกบ้านธาตุ ประมาณ 8 กิโลเมตร

สถานที่ท่องเที่ยวจังหวัดเลย

ไปยัง –ตำนานแก่งคุดคู้ ( นางสาว โชติกา  ตั้งสัตยาธิษฐาน)